تغذیه و دیابت

بيماري دیابت :

ديابت مليتوس يا بيماري قند، بيماري متابوليكي مزمني است كه با سوخت و ساز غيرطبيعي كربوهيدراتها، پروتئين ها و چربي ها همراه مي باشد. در بيماران مبتلا به ديابت، هورمون انسولين كه در ورود قند از خون به سلول ها و مصرف آن نقش دارد، به قدر كافي ترشح نمي شود و يا پاسخگويي به اين هورمون با اشكالاتي مواجه است. لذا ميزان قند در خون اين افراد بالا مي رود كه به اين حالت هيپرگليسمي گفته مي شود. بيماري ديابت درمان قطعي ندارد و لذا همواره و در تمام طول عمر بايد آن را كنترل نمود. عدم كنترل قند خون مي تواند سبب بروز بيماري هاي مختلفي همچون بيماري هاي كليوي، بيماري هاي قلبي عروقي، فشارخون  و بسياري بيماري هاي ديگر گردد.

انواع دیابت :

از مهمترين انواع ديابت مي توان به ديابت نوع يک (وابسته به انسولين) و ديابت نوع دو (غيروابسته به انسولين) اشاره نمود. در ديابت نوع يک كه ابتلا به آن در دوران كودكي و نوجواني صورت می گيرد، انسولين اصلا توليد و ترشح نمي شود. لذا اين افراد همواره بايد هورمون انسولين را به شكل تزريقي دريافت دارند و در كنار آن رژيم غذايي خود را رعايت نمايند.

در ديابت نوع دو كه بيشترين موارد بيماري ديابت (حدود 90درصد) را تشكيل مي دهد، ترشح انسولين كمتر از مقدار طبيعي است و يا پاسخگويي به اين هورمون دچار اختلال می  باشد. اين بيماري عمدتا در افراد بالاي 30 سال بروز مي نمايد و مبتلايان به آن اكثرا چاق هستند. نخستين و موثرترين شيوه كنترل اين نوع ديابت، رعايت رژيم غذايي است و در كنار آن، انجام ورزشهايي سبک نظير پياده روي و درصورت لزوم دارودرماني زير نظر پزشک معالج،  توصيه مي شود.

رژیم غذایي مبتلایان به دیابت :

قبل از هرچيز بايد به اين نكته اشاره نمود كه بيماران ديابتي به غير از قندهاي ساده (قند و شكر) و غذاهايي كه مستقيما حاوي اينگونه قندها هستند (مانند انواع شيريني جات، بستني،مربا، بيسكوئيت، نوشابه و آدامس)، از تمامي انواع غذاها مي توانند در مقادير متناسب و كنترل شده استفاده نمايند. لذا رژيم غذايي بيماريان ديابتي به غير از عدم مصرف قند و شكر و غذاهاي حاوي آنها، تفاوت چنداني با رژيم غذايي افراد سالم و غيرديابتي نخواهد داشت. بر اين اساس، رعايت رژيم غذايي در بيماري ديابت به هيچ وجه كاري دشوار و غيرعادي نيست و كليه مبتلايان به سادگي مي توانند با حفظ تنوع غذايي از عهده آن برآيند. البته بيماران ديابتي حتما بايد با گروه هاي مختلف و جايگزين هاي غذايي آشنا باشند تا بتوانند از رژيم هاي غذايي ارائه شده توسط متخصصين تغذيه استفاده نمايند و در برنامه غذايي خود تنوع ايجاد كنند.

توصيه هایی در رابطه با رژیم غذایي متبلایان به دیابت :

– اضافه وزن و چاقي مي تواند سبب بروزبيماري ديابت گردد. از سوي ديگر، كاهش وزن نيز كمک شاياني به كنترل قند خون می كند. لذا افرادي كه با اضافه وزن مواجهند حتما بايد نسبت به كاهش وزن خود از طريق كاهش كالري مصرفي و افزايش فعاليت بدني اقدام نمايند.

-مصرف قند و شكر و غذاهاي حاوي آنها (مثل شيريني، بيسكوئيت، مربا، آدامس،نوشابه و غيره) در بيماران ديابتي ممنوع است.

-وعده هاي غذايي بايد بطور منظم و در ساعات مقرر مصرف شوند. تغيير ساعت صرف غذا سبب نوسان قند خون مي گردد و در بيماران ديابتي مشكلات فراواني را ايجاد می کند.

-توصيه مي شود كه مصرف غذاهاي روزانه در سه وعده اصلي (صبحانه، ناهار، شام) و سه ميان وعده (بين صبحانه و ناهار، بين ناهار و شام، و قبل از خواب) تقسيم گردد.

-نان هاي مصرفي بايد از آرد سبوس دار و با استفاده ازخميرمايه تهيه شوند (مانند سنگگ).

-مصرف حبوبات (نخود، لوبيا، عدس) در برنامه غذايي توصيه مي شود. فيبر موجود در اين غذاها باعث كنترل بهتر قند خون می گردد.

-از مصرف غذاهاي پرچرب و سرخ شده بايد پرهيزشود. بهتر است غذاها بيشتر به شكل آب پز، بخارپز يا كبابي مصرف شوند.

-روغن مصرفي بايد حتما از نوع گياهي باشد. براي سرخ كردن سطحي مواد غذايي نيز صرفا از روغن هاي گياهي مخصوص سرخ كردن استفاده شود.

-از گوشت هاي كم چرب و مرغ و ماهي بدون پوست در غذاهاي خود استفاده نماييد.

-مصرف تخم مرغ به حداكثر سه تا چهار عدد در هفته محدود شود.

-شير و لبينات مصرفي از نوع كم چربي باشند.

-میوه و سبزي را به شكل تازه مصرف كنيد. ويتامين ث موجود در ميوه و سبزي تازه، کمک شاياني به كنترل قند خون مي نمايد.

-سالاد و سبزي ها را بدون سس و با چاشني هايي نظير آب ليموترش يا نارنج تازه و مقدار اندكي روغن زيتون مصرف نماييد.

-در صورت امكان از مركبات در بين ميوه هاي مصرفي خود استفاده كنيد.

-مصرف نمک را تا حد امكان كم نماييد (كل نمک مصرفي روزانه، چه به شكل خالص و چه به شكل افزوده به غذاها، بايد حداكثرپنج گرم باشد، يعني حدودا به اندازه يک قاشق مرباخوري). با توجه به وجود نمک و سديم در بسياري از غذاها، توصيه مي شود از بكارگيري نمكدان و افزودن نمک به غذا در سر سفره اجتناب گردد.

-از غذاهاي آماده و كنسروي كه همگي حاوي مقادير زيادي نمک، شكر يا چربي هستند، استفاده نكنيد.

-ورزش هاي ساده مثل پياده روي را به طور منظم انجام دهيد.

-به طور مداوم با مشاور تغذيه خود ارتباط داشته باشيد و مشكلات خود در زمينه برنامه غذايي را با او درميان بگذاريد.