دوری از سیگار و قلیان
مقدمه :
دخانیات، عامل خطر بزرگی برای بسیاری از بیماری ها از جمله ابتلا به بیماری های ریوی و قلبی است. طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت، سالیانه هشت میلیون نفر در دنیا به علت استعمال دخانیات جان خود را از دست می دهند. نتایج تحقیقات حاکی از آن است که چنانچه افراد در سنین نوجوانی شروع به مصرف دخانیات کنند و به این عمل ادامه دهند، بین 20 تا 25 سال سال زودتر از افرادی که به هیچ وجه در زندگی خود دخانیات مصرف نکرده اند، خواهند مرد.
انواع مواد دخانی :
دخانیات یا مواد دخانی، هر ماده یا فرآورده ای است که تمام یا بخشی از ماده تشکیل دهنده آن، گیاه توتون یا تنباکو یا مشتقات آن (به استثنای مواد دارویی مجاز ترک دخانیات به تشخیص وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی) باشد. ماده مؤثره در گیاه تنباکو، نیکوتین است که مصرف آن می تواند باعث ایجاد وابستگی شود.
این مواد بر اساس نوع مصرف به سه گروه اصلی: 1- تدخینی ( سیگار، سیگار برگ، پیپ، قلیان، چپق و سیگار دست پیچ ) 2- غیرتدخینی ( تنباکوی جویدنی : در شرق ایران و بیشتر با نام «ناس» مصرف می شود. انفیه تنباکو : گردی است که بیشتر از تنباکو به دست می آید، عطسه آور و نئشه کننده بوده و از طریق بینی استفاده می شود ) 3- سیستم های الکترونیک انتقال نیکوتین ( در سال های های اخیر مصرف نیکوتین با استفاده از تبخیرکننده های الکترونیک رایج شده است. این تبخیرکننده های الکترونیک به صورت سیگار، سیگار برگ، قلیان و پیپ الکترونیک در دسترس قرار گرفته اند. لازم است بدانید که استفاده از سیگارهای الکترونیک و محصولات مشابه به دلیل دارا بودن عوارض بیماری زا و مرگ آور مورد تأیید قرار نگرفته و استفاده از آن ها به عنوان یک روش ایمن و موثر برای ترک مواد دخانی توصیه نمی شود. علاوه بر این، در کشور ما مجوزی برای توزیع و فروش آن ها صادر نشده است. )
انواع دود دخانیات :
1- دود جریان اصلی : دودی است که از بدنه ماده دخانی عبور و وارد دهان و ریه فرد مصرف کننده می شود. 2- دود دست دوم : دود حاصل از استعمال مواد دخانی توسط افراد مصرف کننده که توسط افراد غیر مصرف کننده استنشاق می شود. 3- دود دست سوم : ذرات سمی ناشی از مصرف مواد دخانی که بر روی قسمت های مختلف وسایل و سطوح موجود در منزل، خودرو، پوست، مو و لباس افراد می نشیند و افراد غیر مصرف کننده در تماس با آن قرار می گیرند.
برخی از عوارض زود هنگام و سریع مصرف دخانیات :
- ریزش موها : با تضعیف سیستم ایمنی افراد در اثر مصرف مواد دخانی، بدن این افراد مستعد ابتلا به انواع بیماری ها می شود. برخی از این بیماری ها می تواند موجب ریزش موها، ایجاد زخم در دهان، جوش های روی صورت، سر و دست ها شود.
- چین و چروک پوست : استعمال دخانیات باعث از بین بردن پروتئین های انعطاف دهنده پوست می شود؛ همچنین باعث کاهش ویتامین آ و محدود کردن جریان خون در عروق پوست می شود.
- ضايعات شنوايی : ابتلا به عفونت گوش میانی از بیماری های شایع نوزادان و کودکان در معرض مواجهه با دود دخانیات است.
- زردی و فساد دندان ها : زردی، بوی بد دهان و فساد دندان ها از عوارض سریع مصرف دخانیات است که در صورت ادامه مصرف، خطر از دست دادن دندان ها 1/۵ برابر نسبت به افراد غیر مصرف کننده افزایش می یابد. احتمال ابتلا به بیماری های لثه هم وجود دارد.
- سوزش چشم و ریزش اشک
- سردرد، حالت تهوع، کاهش اکسیژن خون، افزایش فشارخون و ضربان قلب
- تشدید آسم و آلرژی
برخی از عوارض بلند مدت مصرف دخانیات :
- آب مروارید : افراد مصرف کننده مواد دخانی، 40 درصد بیش از افراد دیگر در معرض ابتلا به آب مروارید هستند.
- سرطان پوست : افراد مصرف کننده مواد دخانی 2 برابر بیشتر از افراد غیر مصرف کننده در معرض خطر ابتلا به نوعی سرطان پوست ( پوسته پوسته شدن، برجستگی روی پوست ) قرار دارند.
- نواقص مادرزادی، تولد نوزاد کم وزن، تولد جنین مرده، افزایش سقط جنین
- استعمال دخانیات علاوه بر سرطان ریه، سبب سرطان سیستم گوارشی مانند دهان، حنجره، زبان، لب ها و گلو می شود و در معده، کلیه، مثانه، مری و یا پانکراس تمام افراد و در بانوان خطر سرطان رحم را چند برابر افزایش می دهد، در ضمن اثرات بسیار نامطلوبی بر بیماران دیابتی دارد.
- ناتوانی جنسی در مردان و کاهش تولید اسپرم
- کاهش حافظه و توانایی شناختی
- کند شدن جریان خون در اندام ها
- تضعیف سیستم ایمنی بدن
- انسداد عروق خونی و ابتلا به بیماری های قلبی و ریوی از جمله سکته قلبی و مغزی
- برونشیت و آمفیزم
- زخم معده
- کاهش و از دست دادن احساس چشایی، بویایی، تغییر در میزان ترشح بزاق دهان و خشکی دهان
فوابد ترک دخانیات :
هنگامی که دخانیات را کنار می گذارید …
20 دقیقه بعد:
فشارخون و نبض طبیعی تر می شود. گردش خون در بدن به ویژه در دست ها و پاها بهبود می یابد.
8 ساعت بعد :
میزان اکسیژن خون به حد طبیعی باز میگردد. میزان مونواکسیدکربن خون به سطح طبیعی بر می گردد.
24 ساعت بعد :
گاز ســمی مونواکسیدکربن بدن را ترک گفته و ریه ها شروع به بیرون دادن ترشحات و ذرات انبار شده می کنند.
48 ساعت بعد :
به شما تبریک میگوییم. حالا بدن شما از هرگونه نیکوتین پاک شده است. آیا دقت کردهاید که حس چشــایی و بویایی تان چقدر بهبود یافته است؟
72 ساعت بعد :
نفس کشیدن آسان تر شده است. حالا شما انرژی بیشتری دارید.
12- 2 هفته بعد :
گردش خون در سرتاسر بدن بهتر شده است، عملکرد ریه ها بهبود یافته و حالا شما راحتتر میتوانید راه بروید و ورزش کنید.
9-3 ماه بعد :
کارایی ریه ها 5 تا 10 درصد افزایش یافته و مشکلات تنفسی شما کم رنگ تر شده است.
با سرفه، تنگی نفس و خس خس سینه خداحافظی کنید.
5 سال بعد :
حالا خطر بروز حمله قلبی در شما فقط نصف فردی است که تاکنون دخانیات مصرف نکرده است.
15 سال بعد :
احتمال بروز سرطان ریه و حمله قلبی در شما مانند فردی است که تاکنون دخانیات مصرف نکرده است.
توصیه های خود مراقبتی در مورد ترک دخانیات :
بسیاری از مصرف کنندگان دخانیات که تا حدودی از خطرات استعمال دخانیات آگاه هستند، مایل به ترک آن بوده و ممکن است تلاش های ناموفقی نیز برای ترک دخانیات انجام داده باشند. مشاوره و دارو درمانی می تواند میزان موفقیت ترک را در سیگاری هایی که اقدام به ترک می کنند، تا دو برابر افزایش دهد.
منبع : آوای سلامت
